با توجه به اهمیت ارایه خدمات بهداشتی به  ویژه در گروههای آسیب پذیر از جمله کودکان و تناقضاتی که در مورد کمیت و کیفیت این خدمات وجود دارد و به منظور تعیین کیفیت ارایه خدمات مراقبت از کودکان کمتر از 6 سال توسط کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهری، این تحقیق در مراکز بهداشتی درمانی شهری تابعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید بهشتی در سال 81-1380 انجام گرفت. تحقیق به روش مقطعی و در 10 مرکز بهداشتی ـ درمانی شهری انجام پذیرفت و کیفیت ارایه خدمات هر یک از کارکنان برای 10 کودک که به صورت مستمر مراجعه نمودند مورد بررسی قرار گرفت. این خدمات شامل اندازه گیری وزن، قد و دور سر و آموزش پایش رشد و در زیر مجموعه هر یک بر اساس شاخص های مقرر در برنامه مراقبت از کودکان کمتر از 2 سال و کودکان 6-2 سال بود. خدمات ارایه شده صرفا با مشاهده، بررسی و ثبت گردید. تحقیق بر روی 49 نفر از کارکنان بهداشتی و 490 کودک نشان داد، کیفیت ارایه خدمات پایش رشد توسط 9/58 درصد از کارکنان، خوب و 1/41 درصد، متوسط بود. در گروه سنی زیر دو سال و گروه سنی 4-2 سال به ترتیب 7/66 درصد و 8/84 درصد از کارکنان اندازه گیری وزن را در حد خوب ارایه دادند. آماره کای دو نشان داد اختلاف کیفیت اندازه گیری وزن بین دو گروه سنی از نظر آماری با P<0.05 معنی دار است. در گروه سنی زیر 2 سال، 3/74 درصد از واحدهای پژوهش اندازه گیری قد را خوب و در گروه سنی 4-2 سال، 6/66 درصد از کارکنان این خدمت را در حد متوسط ارائه دادند. آماره کای دو نشان داد چگونگی اندازه گیری قد بین دو گروه سنی از نظر آماری معنی دار است (P<0.001). تمامی نمونه ها اندازه گیری دور سر را خوب ارایه می دادند. در گروه سنی زیر 2 سال و در گروه سنی 4-2 سال به ترتیب 59 درصد و 6/69 درصد از کارکنان از مورد پژوهش، آموزش پایش رشد را متوسط ارایه دادند. آماره کای دو نشان داد اختلاف کیفیت آموزش پایش رشد بین دو گروه سنی از نظر آماری معنی دار است (P<0.01). بین مشخصات سن، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، رشته تحصیلی، میزان تحصیلات، وضعیت شغل، سابقه خدمت و سابقه کار در واحد مراقبت از کودک و کیفیت ارایه خدمات همبستگی مثبت و متوسط تا خوب وجود دارد (P<0.005). اما بین مشخصات محل سکونت و گذراندن دوره بازآموزی و کیفیت ارایه خدمات، همبستگی وجود ندارد. کیفیت ارایه خدمات در مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری پایین است (به ویژه برای گروه سنی کمتر از 2 سال). با توجه به اهمیت سلامت کودکان 6-0 سال، انجام پژوهش برای تعیین علل آن به خصوص تحقیقات برای بررسی تاثیر مداخلات بر روی کمیت و کیفیت توصیه شود.

انجام صحیح مراقبت های دوران بارداری برای مادران باردار، یکی از سیاست های بهداشتی کشور ما است. در مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری بر خلاف روستاها بیش از نیمی از جمعیت زنان باردار تحت پوشش، یا به مراکز، مراجعه نکرده و یا فقط برای اموری مانند واکسیناسیون مراجعه می نمایند. این تحقیق یک پژوهش توصیفی است با این سوال پژوهشی که علل عدم مقبولیت مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری کدام است؟ جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای که شامل مشخصات جمعیت شناسی، علل عدم مراجعه زنان باردار به مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری و طرح پیشنهادات مادران در جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات در این مراکز بود انجام شد. نمونه مورد مطالعه شامل300 نفر از زنان بارداری است که به طور منظم به مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری مراجعه نمی کنند. پس از تایید اعتبار علمی و عملی پرسشنامه با استفاده از متون علمی و نظرات اساتید فن و مطالعه راهنما، اطلاعات جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که 32 درصد از مادران باردار، تمایل دارند که توسط پزشک متخصص مراقبت شوند. 24 درصد علت عدم مراجعه به مراکز را نامناسب بودن ساعت کاری و 19 درصد کیفیت نامطلوب ارایه خدمات در مراکز بهداشتی ـ درمانی را علت عدم مراجعه خود به آنجا ذکر کرده اند. 26 درصد از نمونه های مورد مطالعه، بهبود فضای فیزیکی و 27 درصد ارائه خدمات تخصصی از جمله سونوگرافی را از مهم ترین راه های جلب زنان باردار به این مراکز دانسته اند. در مجموع نامناسب بودن فضای فیزیکی مراکز بهداشتی، کمبود تجهیزات، عدم استفاده از نیروهای ماهر جهت کنترل و برخورد مناسب با عوارض و درمان بارداری های پر خطر، آگاهی ناکافی کارکنان بهداشتی در زمینه بهداشت باروری، نبودن ارتباط مناسب بین مراکز بهداشتی ـ درمانی، بیمارستان های تخصصی و پزشکان متخصص، از مهم ترین علل کاهش مقبولیت و رویگردانی زنان باردار ساکن شهرها از مراکز بهداشتی ـ درمانی بود.

سابقه و هدف واژینیت گاردنرلایی شایع ترین واژینوز باکتریال در سنین باروری است. زنان مبتلا به واژینوز در معرض خطر زایمان زودرس، ناباروری لوله ای و بیماری التهابی لگن می باشند. عدم وجود اطلاعات دقیق در زمینه عوامل خطرساز، تحقیق حاضر را به ثمر رساند.روش بررسی: هزار نفر از زنان تحت پوشش مراکز بهداشتی ـ درمانی تبریز به طور تصادفی در این مطالعه توصیفی- تحلیلی وارد شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای مربوط به مشخصات فردی- اجتماعی و باروری، بهداشت فردی و مقاربت، مشاهدات پژوهشگر و بررسیهای آزمایشگاهی و کشت بود. نمونه های برداشته شده از ترشحات واژن و سرویکس پس از مشاهده مستقیم میکروسکپی، به آزمایشگاه ارسال شد. برای تشخیص واژینوز باکتریال از معیار امسل (Amsel) استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های کای دو، تی مستقل، تست دقیق فیشر و رگرسیون لجستیک استفاده شد.یافته ها: گاردنرلاواژینالیس در ترشحات 9.2 درصد زنان یافت شد. تعداد زایمان و سقط، استفاده از آی یو دی، نحوه رعایت بهداشت فردی و مقاربت و مدت مصرف آنتی بیوتیک (رابطه منفی) جزو عوامل خطر بودند. طبق آزمون رگرسیون لوجستیک، تعداد زایمان طبیعی و سقط، اسیدیته واژن، بهداشت مقاربت، تحصیلات فرد و شغل همسر او جزو عوامل پیشگویی کننده ابتلا بودند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، تشخیص و انجام اقدامات درمانی زنان صرفا با توجه به نشانه های عفونت اقدام صحیح و بجایی نبوده و پیشنهاد می شود آزمایشات تشخیصی در کنار مشاهده و معاینه بوی‍ژه قبل از جاگذاری آی یو دی به کار رود.

سلامت جنسی جزء مهمی از سلامت بوده و تاکید روز افزونی بر اهمیت پرداختن به آن وجود دارد. در ایران علی رغم اقدامات قابل ستایشی که در پاسخ گویی به نیازهای سلامت باروری به انجام رسیده است، به نظر می رسد هنوز برنامه جامعی در جهت آموزش سلامت جنسی وجود نداشته باشد. هدف از این مطالعه کشف نظر زنان متاهل در سن باروری در مورد نیازهای آموزشی سلامت جنسی و محتوای مناسب چنین آموزشی بود.21 زن در سن باروری به روش نمونه گیری گلوله برفی (Snowball Sampling) و 18 ارایه کننده خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی ـ درمانی شهر تهران از طریق بحث گروهی متمرکز مورد مصاحبه قرار گرفتند.نتایج به دست آمده در چهار موضوع کلی قابل طبقه بندی شد: نیازهای آموزشی زنان، نیازهای آموزشی شوهران آنان، رفتارهایی که زنان در روابط جنسی خود نمی پسندند و نظر زنان در مورد مورد آموزش سلامت جنسی. تحلیل داده ها نشان داد نیازهای اصلی آموزش سلامت جنسی برای زنان و شوهران آنان موضوعات متنوعی را در مورد اصول پایه و رفتارهای جنسی شامل می شود. به نظر می رسد زنان از بعضی رفتارهای جنسی، شکایت و سوالات زیادی در این ارتباط داشته باشند. آنان عقیده داشتند که آموزش سلامت جنسی تاثیر زیادی بر زندگی زناشوئی آنان خواهد داشت.به نظر می رسد شناخت حساسیت های فرهنگی و واقعیت های موجود در روابط زوجین و درک نیازهای آنان، آنچنان که خود می گویند به طراحی برنامه آموزش سلامت جنسی متناسب با نیاز واقعی افراد کمک شایانی خواهد کرد.

یکی از اصلاحات اخیر در نظام سلامت اجرای طرح بیمه روستایی با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع است. مطالعه حاضر به منظور بررسی کیفیت نظام ارجاع در طرح ملی پزشک خانواده در شهرستان شاهرود انجام شد. این پژوهش، از نوع مطالعات کاربردی بود که به روش مقطعی در سال 1389 اجرا گردید. در این مطالعه، کلیه مراکز بهداشتی ـ درمانی مجری طرح پزشک خانواده مورد مطالعه قرار گرفته و تعداد 800 نفر از بیماران ارجاعی بررسی و بر اساس مشاهده مستندات و مصاحبه با بیماران، پرسشنامه ها و چک لیست های ذی ربط تکمیل شد.در 56.2 درصد از بیماران ضرورت ارجاع با تشخیص پزشک خانواده و در 43.8 درصد به درخواست بیمار انجام شده و نیز انتخاب پزشک سطح 2 در 66 درصد از موارد توسط بیمار و در 34 درصد توسط پزشک خانواده صورت گرفته بود. محل ارجاع 53 درصد از بیماران در سطح 2 مطب و کلینیک های خصوصی بود. یک سوم بیماران از خانه بهداشت ارجاع شده و حدود یک پنجم ارجاعات منجر به بستری بیمار گردیده بود. ارسال رونوشت ارجاع از پزشک خانواده به خانه بهداشت فقط در 12.5 درصد از موارد وجود داشت. پزشکان متخصص داخلی با 16 درصد، بیشترین پذیرش بیماران ارجاعی از سطح اول را داشتند. کیفیت پس خوراند، تنها در 8.4 درصد از بیماران مطلوب بود. بین محل ارجاع بیماران در سطح 2 و پسخوراند، رابطه معنی دار مشاهده گردید (P=0.002).هرچند که یکی از اهداف اجرای طرح ملی پزشک خانواده اصلاح نظام ارجاع بوده و هست، ولی نتایج این مطالعه نشان داد مشکلات جدی در سطح 1 و 2 وجود دارد که رفع آن بهبود خدمات و رضایت بیماران را به دنبال خواهد داشت.

به منظور بررسی میزان فعالیت جسمانی و عوامل مؤثر بر انجام آن در مادران شیرده، مطالعه ای مقطعی در مراکز بهداشتی درمانی شهر تهران، اجرا گردید. 200 مادر شیرده مراجعه کننده به 5 مرکز بطور تصادفی انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه محقق ساخته پس از بررسی روایی و پایایی، آگاهی و نگرش و عوامل مؤثر بر انجام ورزش در آنان بررسی گردید. برای تعیین میزان فعالیت جسمانی از پرسشنامه جامع فعالیت فیزیکی سازمان بهداشت جهانی استفاده شد. این ابزار، میزان فعالیت جسمانی را در سه حیطه کار، ورزش و اوقات فراغت و از جائی به جائی رفتن، ارزیابی می کند. یافته های این پژوهش نشان داد، 74.5درصد از مادران آگاهی خوب و 80.5 درصد نگرش مثبت نسبت به انجام ورزش داشتند و 14درصد از آنان نوعی فعالیت ورزشی انجام می دادند. میانگین فعالیت جسمانی مادران شیرده مورد مطالعه در حیطه کار 38 دقیقه، از جائی به جائی رفتن با استفاده از دوچرخه یا قدم زدن 15 دقیقه و انجام فعالیت ورزشی فقط 5 دقیقه در روز بود. از مهمترین علل ورزش نکردن به ترتیب، نداشتن وقت کافی، داشتن فرزند خردسال، عدم اهمیت به ورزش و کمبود فضای ورزشی برای زنان بیان شده است. هر چند که اکثریت مادران شیرده مورد بررسی دارای آگاهی خوب و نگرش مثبت نسبت به فوائد انجام ورزش در دوران شیردهی بودند ولی میزان انجام ورزش در آنان بسیار کم بود. با توجه به فوائد جسمی و روانی شناخته شده ورزش در ارتقای سطح سلامت مادران شیرده توصیه می گردد، برنامه های ورزشی کوتاه مدت در مراکز بهداشتی درمانی در مراقبت های پس از زایمان برای مادران شیرده طراحی و اجرا گردد.

زمینه و اهداف: در راستای اصلاحات در نظام سلامت، استفاده از تواناییهای بخش خصوصی در ارایه خدمات مراقبتهای اولیه بهداشتی در اولویت قرار گرفته و در این زمینه راهکار ایجاد تعاونی های بهداشتی درمانی در استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، نحوه مدیریت این واحدهای ترکیبی دولتی خصوصی و نیز رضایت شغلی کارکنان از دیدگاه ارایه دهندگان خدمات سلامت در مقایسه با مراکز بهداشتی درمانی دولتی بررسی شده است.روش بررسی: این پژوهش بصورت یک مطالعه توصیفی- مقایسه ای انجام شده و در آن، دو گروه از مراکز بهداشتی درمانی با مدیریت دولتی و تعاونی از نظر الگوی مدیریت مراکز و سطح رضایت ارایه دهندگان خدمات از دیدگاه کارکنان شاغل در آنها مورد مقایسه قرار گرفت.یافته ها: نتایج پژوهش حاضر در بعد نگرش کارکنان در رابطه با مدیریت مرکز بهداشتی درمانی نشان می دهد که در معیارهای برنامه ریزی برای رفاه کارکنان، وجود برنامه سالانه، وجود برنامه ارتقای فرایندها، تامین به موقع و کافی وسایل مصرفی، بین تعاونیهای بهداشتی درمانی و بخش های دولتی اختلاف معنی دار آماری وجود دارد. در معیارهای احساس غرور و افتخار، احساس مالکیت و ارتباط با دیگران در محیط کار، میزان رضایت ارایه دهندگان خدمت در تعاونیهای بهداشتی درمانی به مراتب بیشتر از بخش های دولتی می باشد.نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیان کننده این واقعیت می شد که علیرغم تشابه ساختاری تعاونی های خدمات بهداشتی درمانی با مراکز بهداشتی درمانی دولتی، از نقطه نظر مدیریت کاملا با مراکز بهداشتی درمانی دولتی متفاوت بوده و از الگوی بخش خصوصی در آن استفاده شده و در ایجاد انگیزش کافی برای کارکنان نسبت به مراکز دولتی موفق تر عمل میکند.